Lamer ad iger tamawt w amdan ar
temsalt y-yidles sumata neγ kan akka ar temsalt n tmeslayt
w-wegdud amaziγ ad yesekfel yiwen tugeţ n w ayen
id yellan fellas. Arraw n tmurt γas ur gwiten ara wid yeţħerkilen
kan akka maca llan wudmawen ur n ssin , ur d neţwabder ; tugeţ degsen ig
âerden ad neğren abrid, ad ŗzen asalu. Ibeŗaniyen s tideţ, tiremt ar tiremt
ţaârađen amek ara γ welhen neγ amek ara d awin fellaneγ. Γursen nezga-d d anar unadi, γursen nezga-d iw seqdec, amek ara dlun ff ayla nneγ iw akken ara tesqedcen i lfayda n w ayla nsen.
Di lqern yezrin llan-d. Llan-d widak nneγ, llan-d widak nsen, yella-d Said Cid Kaoui, iga tlata imawalen n tmaziγt n seħra : Tamaceγt-Tamaziγt-Tacelħit. Said Cid Kaoui ig lulen lewhi n 1859 yedder almi d 1910. D yiwen ig lulen g Ouad Amizour, tama n Bgayet.
Yelmed tafransist ţ-ţaârabt di Lycée n temdint n Qsemtina, igaği iman-is d aserdas ar lâasker wid mi semman les “Spahis” lewhi n 1877. Neţţa yuγit lħal yeseđfer talemda-s degw γerbaz unig n tujya di Ležžayer (l’école supérieur de medecine d’ Alger). Ar lâasker n fransa yezga-d d neţţa ; am akken qqaren d treğman aâeskari am tugeţ w-wiyađ di temsalt n taârabt neγ n tmaziγt. Said Cid Kaoui, id nenna iga 3 imawalen ; amezwaru degw segwas n 1894, wis sin degw segwas n 1900 , ma d wis 3 degw 1907.
Lawan deg-id yessufeγ 2 imawalen : amezwaru d wis sin ; yiwen umusnaw wumi seman “René Basset” yesenqed s tugeţ degw aya. Yewted s yir udem deg leqdic ig ga Said Cid Kaoui. Tiremt tamezwarut degw sarag agereγlan d illan di Paris (l congré international n Paris) degw segwas n 1897, di tiremt nnađen deg Hambourg (l’Almagne) degw 1902.
Tasγunt usenqed neγ « Revue critique » n 1907 tewwid γef ayen yura « René Basset » ff umawal Tafransist-Tacelħit akw ţmaziγt. Degw ayen yura akka ad yeđru w amjaddal s w udem ur nelhi ger sin imnadiyen; Said Cid Kaoui wum-ur yaâğib w ayen yenna fellas René Basset, yura u yesufγ-ed 3 n les pétitions; taneggarut lewhi n 1909 anda id irra i tyiti id iwwet deg leqdic-is « René Basset ». « René Basset » neţţa yuγit lħal d anemhal n l’Ecole superieur des lettres d’Alger. Taggara yuγal d le doyen neγ ameqwran yeselħayen taseddawit-a, degw 1909 lawan deg-ig uγal uγerbaz ayi d la faculté des lettres.
« René Basset » d yiwen umusnaw ig uran tugeţ d iđrisen id yefγen deg tesγunin mucâen, yeţwasnen d akken d yiwen yesdukklen tusna n taârabt lakw ţmaziγt, d win ur nesâi amtawa-s imi tugeţ n les acadamies deg-ig ţekka. Degw ayen akka d yenna ff leqdic n Said Cid Kaoui nezmer s ucucref an walit d acu ţiririt is yerra wa.
Said Cid Kaoui yenna : “Tugeţ t-tira n Mas “René Basset” anemhal uγerbaz unig n tsekla n Ležžayer , yesenqed s yir udem imawalen giγ : Tafransist-Tamaheqt, Tamaheqt-Tafransist lakw Tafransist-Tacelħit, Tacelħit-Tafransist, Tamaziγt.
Isenqaden ayi ur n beddel, yennaten-id di kra wsarag d yellan γef icerqiyen (les orientalistes) segw sarag n 1897, taggara di tesγunt wumi semman « Revue critique » di Paris.
Iw massan n Tmuzγa (le berberisant) Mas “René Basset”, imawalen-iw ur lhin ara ; ur zemren ara ad awin kra yelhan i tsuqilin-iw, d ayen ur d neţwabdar . Akka, nek d win ur nessin, aneggaru w-waqbayli abestuħ n idisan n « les gorges n Paléstro », yezmer ad iqdec leqdic qedceγ ? ! Wa d asenqed akken yebγu yili. Fkiγ as tiririt i Mas “René Basset” di sin imagraden begenγas-d d akken mi gebγa ay iweleh neγ ay isenqed ; d neţţa ig uran tid ur neţwabdar. Umreγ, ferheγ ass-a imi zemreγ ad begneγ i tikkelt nnaden i Mas René Basset d akken asenqed-is ur yelli degw amkan-is ur yeşwib”.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire