dimanche 30 décembre 2012

Tadyant n tmeddurt seg “Fadma n At Mensour ar Lmouhoub d Taos Amrouche”


Lamer ad bduγ inan, awal ad yeglu s gwmas . Ad ceyâaγ tamuγli, a ţuγal am ass m akkeni. Lawan anda imdanen , yal kra γelten, dayen id ţawin s ifaden nsen. Lawan anda tugeţ llużen, cwiŧ kan ig ŗwan. Γas qqaren ŗwan; ŗwan ula d aħnunef d ugrureb imi ţţa i ţameddurt n wid yeŗwan âayu ur nessin asgunfu.  Seg tid yeđran yidsen jebden iman nsen alarmi qrib teđra yasen am tudert n lbizan d ijudar. Anda yella y ciqer, anda yella wedrar aâlayen, din sersen tarwa nsen. Γas deg tşebħit ar tmeddit nutni deg zuγar iw akken ara d sastin ayen ara y qewten tudert nsen. Imesdurar, s tid ig âeddan fellasen, uγalen qrib semħen ula deg zuγar . Γas ħşan din i ţafen yal kra. Tiferkiwin nsen zgant dinna. Tamurt yecban tamurt l-ležžayer, ff iâeddan tugeţ inebbazen seg Ŗum d les Bizantins alama d ass n taggara anda derna Fransa. Kra wwin iâeddan sya yeğğa-d ala leğruh d cwami . Fransa id yusan degw segwas n 1830 tżedm-ed s lğehd n laâsaker-is taggara mi tesgen tamurt di laman. Tessaγ ff tuddar d idurar, ur teğği izuγar. Anda tella lγela yelhan tesberber fellas. Yal kra tħewsit i tarwa-s. Maca iw akken aţ siweđ ar yal kra, iwwi yas-d aţekcem telqi t-tmetti imi di nwaya ines tebγa a ţezg da.Tesexdem ur teğği kra teđfer qrib abrid n wid iţ-id yezwaren. Wa yexdem tiqwebtin d lemqamat i ziara d usganay w-wegdud. Wayeđ yuża cwit iga-d ula d iγerbazen (lkuliğat). Maca s usexdem tesexdem Fransa “les pères blancs” imrabđen iŗumiyen, mačči iw akken a ţesefhem agdud azdayri, maca iw akken kan aţ siweđ aţutlay d y imdanen-is. Imi lγela tres ff ifaden d leqdic ara qedcen fellas. D ayen ara γ d beggen taggaras mara tesers adabu neγ leħkwem ines ff tmurt. Lminat, d kra w-wanda yuâren, ur bγan ara ad fken idmaren nsen, fkan idmaren nneγ. Ula d lgirat texdem ţ-ţmura nnađen tefka tarwa n tmurt nneγ. Izdayriyen mmuten degw amgaru amezwaru lakw d wis sin w-wamđal (guerre mondiale) ff udem n Fransa. Izdayriyen tesxedmiten fransa di tfelaħt, taggara mi tent aâzel degw akal ţ-ţferkiwin nsen. D acu am akken qqaren si zik n zik: « Ixf nni it ħeqređ akken d win ara k isbundlen ». Widak nni wumi teselmed kan ad arun isem nsen, ur ten teğğa ad âeddin akkin i l “certificat d’étude Iere”, sawđen ad lemden, ad slemden wid ara d yasen alama d ass deg-ara s reglen di taγwect. Win d ikecmen tamurt nneγ neγ anebbaz d yusan kra yellan g fadden-is yesqedcit iw akken ad isiweđ aγ iđeger di tatut, wa neddu di llem ines. Ass-a ma nmuqel ar wid i teselmed fransa, iw akken degw abdil w-wayla nneγ ad gren idles nsen; anaf d wiyi ig sawđen ad gren idles nneγ degw mezruy nsen.
Tamacahuţ yellan zik n zik t ţeddu deg mi ar umezuγ tuγal tekcem ula ar iγerbazen n Fransa. Aâqa yesawalen, Baba yenuba, kecmen s wudem n tsekla armi g uγal “le grain magique”, “le petit chapeau en rouge”, lakw ţugeţ w-wiyađ ŧfen amkan, u âeddan asurif meqwren; iw meslay kan garaneγ ar y inan treşa tira.
Tawacult n At Âamruc n y Iγil Aâli, d wid yellan ger wid yesawđen ar waya. Fađma At Menşur, s lħif d yellan fellas tekcem ar yemrabđen irumiyen. And-ara tesâeddi tugeţ ţaxnanast, γef akken ţ id nnat s timmad-is. U din dγa ara temyager neţţat d Belqasem Âamruc ara yuγalen d argaz-is. Iw akken ad awđen ar lebγi nsen "les pères Blancs", neγ fransa sumata beddeln asen ula d ismawen nsen. Ula ţarwa nsen d widak isen iţ semmin . Marguerite, Marie Louise, Jean… wi d Fađma, Ŧawes, d Lmuhub ; wid ur neţţu ażar ţ-ţmeslayt. Imi ţţa id yezwaren ar imawlan nsen, ţţa i sen yeqqimen deg ul . Γas lħif, ilezmasen ad ilin din. Ilezmasen ad kecmen γer ddin nsen . Maca taneşlit nsen tezwar-asen , isem d y izir n uyefki id ŧđen deg admaren t-teqbaylit. Yal wa amek. Seg Fađma, ar Ŧawes, ar Lmuhub refden iziren nni sawđenten armi ţwasnen qrib degw amđal sumata. Ig cbaħ lawan mi yerziγ akkin , ay cebħent tiram mi ħsiγ s w ayen, akken bγun nnan, anda bγun wđen, yegwra-d iγ d eğğan. Yennat-id weqcic wissen ma n meyzaz-t: “A wi sâan gwmas, γas yexdem fellas”. Yennat mi g meqwer, anwa is t icfan:  “ Mliyi ayla-w anda yella, fekγ-ak ddunit d w ayen tesâa”. Tid w-wayla, tid usbeddi, tid n tilin, ma d nili neγ aneγli.  Degw ayen d yellan segw assen ar ass-a, ma bγiγ ad ħesbeγ, d acut id γelt-eγ. Rebħen idrimen ssalayen sâaya, nek anda sawđeγ. Nniγ-d awal-iw nniγ-d γef widak-iw, ma yella wseđfer, mazal ad iniγ, m ur yelli d yellan, ur yell-ukukru, ur yell-uγulu, ur nerfid degw wa ur nesris wayeđ.



 

 

TAWES
D isegwassen aya seg wass mi γ teğğiđ
a wi kem id yerran gara nneγ a ţiliđ
abrid it neğređ ass-a ammer a ţwaliđ

Ay ass berriken mi γ d nnan akken
Ŧawes yak temmut di tmura m-medden 
amkan is d ilem wlac w-it-iŧfen

Γas ibba wudem-im deg ulawen tezgiđ
anwa ur neγri ungalen turiđ
anwa ur nesli i tuγac tecniđ
anwa ur nri yides a ţnadiđ

Ma ħesseγ ar deffir d acu mi selleγ
ma muqleγ γ zdat d kem i żerreγ
mi d meslayeγ s yessem ay nedheγ

Ma tebγiđ ad am neggal aħeq ay turiđ

s uâaqa yessawalen aŧas tessakwiđ
amezruy imaziγen deg-s ar ţ-ţekkiđ

Trefđ-eđ tiseγlit n ccna n teqbaylit
teddiđ timura tenniđ ff tjaddit
γas ur kem nwala tecbiđ tizizwit

Ayyaγ a ţedduđ yidi a taqcict am lħenni 
ass-ayi ad nessekfel  idles nneγ d lâalit
rfed aqerruy ţamaziγt amur-im ad iflali

Ay gecbeħ wayen tenniđ deg nurar n ccna
anwa y zemren ad yeţţu tudert n Fađma 
γas ur n ssin tawacult ff At Ămruc nenna
tunag si tmurt ar tayeđ ţarwas ay tenha

Yemma asif yečča-yi, tagmaţ teŧili
Di Ležžayer nebγa-ad nini nutni uggin iyi
mugreγ leğnas irkwelli ayla-w ur yesli 
taddart deg-id nefruri ziγ nekern iyi

Terżiđ asalu teldiđ abrid ur neżri
trefđeđ iman-im degw mezruy a kem nwali 
yak ula d nekwni ţţikti y nem id-ad newwi
tigemmi ur-as nebra alama neweđ ar yeswi

Llah,Llah,Llah, ay guran ad iâadi 
Llah,Llah,Llah wis yennan nekwni d nakwi
ass-ayi sgunfu tarwa-m tekr-ed dayenni
Ŧawes a kem irħem Ŗebbi a tiftilt ur nxeţţi.